Kleuters kúnnen niet blijven zitten
Op verzoek: ‘Ik stop er mee’ van Erica Ritzema
30 maart 2017
Aanvulling op KLOSkennis: Bouwen
8 april 2017
Kleuters die nog een (half) jaartje extra kleuteren zijn volgens de leerkracht gewoon nog niet toe aan groep 3. De Inspectie wil daar goede redenen voor horen omdat wetenschappers er niet van overtuigd zijn dat doorkleuteren meerwaarde heeft op de lange termijn. Dat getuigt van weinig inzicht in de ontwikkeling van het kleuterbrein. Doorkleuteren is namelijk niet bedoeld om de leerresultaten op lange termijn te verhogen maar om het kind verantwoord de overstap naar groep 3 te laten maken. Die beslissing voorkomt dat het kind beschadigd wordt en voor de rest van zijn leven een hekel aan school heeft. Zo’n besluit heeft wel degelijk positieve effecten op de lange termijn alleen geen direct meetbare en aangezien wij in een doorgeslagen meetcultuur leven, tellen ze dus niet mee. Langer kleuteren levert namelijk geen cognitieve resultaten maar wel succeservaringen op en houdt het welzijn en de stabiliteit van het kind in stand. Daar heeft het levenslang profijt van.
De term doorkleuteren deugt niet. Als een kind in zijn ontwikkeling nog een kleuter is, kleutert hij niet dóór maar vérder. Hij is gewoon zichzelf en dient zich, volledig in harmonie met zijn eigen kunnen, te mogen ontwikkelen. Dat noemen we aansluitend onderwijs en daarop heeft ieder kind recht.
Demissionair staatssecretaris Dekker gaat met zijn streven naar een zittenblijverspercentage van 1,5 % totaal aan dat recht voorbij. Een schóólkind blijft zitten, als het zich de stof niet voldoende eigen heeft gemaakt om door te kunnen stromen naar de volgende groep. Een kléúter blijft echter langer in de kleutergroep, omdat hij zich op grond van zijn neurologische ontwikkeling de stof nog niet eigen kán maken. Wanneer je een groep met betrekkelijk jonge kleuters hebt, is de kans groot dat je omwille van dat zittenblijverspercentage kleuters door laat gaan die daar niet aan toe zijn. Het zou interessant zijn om uit te rekenen wat latere uitval aan zorg van ergotherapeuten, schoolpsychologen, logopedisten, assertiviteitstrainingen en wat we verder in aanbod hebben kost.
Ook een hoge Citoscore blijkt geen garantie voor een succesvolle overgang. Die uitkomst geeft slechts een afwijking van een (variabel) gemiddelde maar zegt niets over het individu en eigenschappen als creativiteit, daadkracht, discipline, doorzettingsvermogen, nieuwsgierigheid, taakbewustzijn, geduld, sociaal gedrag, zelfstandigheid, die allemaal van groot belang zijn voor het leerproces.
Cito heeft het kleuteronderwijs inhoudelijk veel schade toegebracht. Ondanks de motie Rog (aangenomen 5 november 2013) wordt 80% van de kleuterleerkrachten door directies en besturen nog steeds verplicht te toetsen om vervolgens afgerekend te worden op de resultaten. Terwijl er tot 11 maanden leeftijdsverschil kan zitten tussen een jong en een ouder kind in groep 2. Men vergelijkt de prestaties van een zuigeling van 7 maanden toch ook niet met die van een peuter van anderhalf. Dat verschil in levenservaring is enorm en wordt niet meegenomen in kleutertoetsen. Er is breed sprake van “Citogesjoemel”om kinderen aan de eisen van toetsen te laten voldoen en daardoor wordt uit angst meegewerkt aan kunstmatige handhaving van wanbeleid. Op een WSK-bijeenkomst vertelde een leerkracht dat een kind de juiste antwoorden al had onderstreept voordat zij één vraag gesteld had omdat ouders de toetsen via Marktplaats hadden aangeschaft.
Om weer aan te kunnen sluiten op het kind zijn goed opgeleide leerkrachten nodig die vanuit kennis massaal durven weigeren dit absurdistisch theater in stand te houden. Onderwijsland heeft behoefte aan een nieuwe roerganger met gezond verstand én hart voor de zaak die kleutertoetsen onmiddellijk verbiedt en zorgt voor gespecialiseerde opleidingen zodat er rust en ruimte komt voor leerkracht en kind.
Erica Ritzema, kernlid van de WSK (Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs)
wsk-kleuteronderwijs.nl
kloskennis.nl
erica@kloskennis.nl
8 Comments
Geweldig artikel! Zelf veel ervaring als kleuterleidster en ook de Cito-toets nog meegemaakt.
Door onze kleinkinderen , zie ik nu welke veranderingen er plaats hebben gevonden!
Heel jammer dat er op veel scholen zo prestatie gericht gewerkt wordt !!!
Klopt helemaal…Veel te veel papierwerk op de tafeltjes en te weinig “spelen”. Sociale ontwikkeling en zelfontwikkeling stopt! Later problemen met van alles. Steeds weer die competitie…Zelf ben ik jarenlang kleuterjuf geweest, is totaal verschillend van het lager onderwijs. Laat de oude vorm a.u.b. terug komen!!
Wat een gaaf stuk, helemaal mee eens kinderen die doorkleuteren hebben veel bredere basis en staan stevig in hun schoenen.
Lieve Erica
Wat ga ik zo hard akkoord met jouw standpunt wat betreft de testen… ik was zo een rebel die er volledig tegenin ging en het onderwijs op een ’totaal andere’ manier aanpakte.
‘Mijn’ kleuters kwamen graag bij mij, ze leerden enorm veel (zeiden de ouders mij ook) en ik zag hen een voor een groeien…
Spijtig genoeg heb ik het opgegeven en ben ik uit het logge systeem gestapt. Door de vele vervangingen (korte periodes) en geen vaste plaatsen, kon ik de kleuters spijtig genoeg niet geven wat ik vond dat ze verdienden. Het voelt nog elke dag aan als een groot verlies en ik erger me dood aan leerkrachten die ik soms bezig hoor en zie… alles in de kinderen ‘rammen’ zonder rekening te houden met het kunnen noch de interesses van het kind.
Ik was droevig toen ik in het systeem zat, maar ‘buiten het systeem’ is ook niet alles.
Net zoals jou wacht ik nu op die revolutie in het onderwijs… maar vaak vraag ik me af of ze er wel ooit zal komen. Mensen die geen vast werk hebben, durven ook niet opstandig worden. Het komt henzelf niet ten goede.
Hopend op een mooie toekomst voor alle kleuters.
Veel liefs
Barbara
Ex-kleuterjuf
Wordt tijd dat ze in Den Haag eens wakker worden. Kleuters zijn anders dan schoolkinderen. Geef ze de tijd om het leerproces aan te kunnen. Toetsen en testen kijken niet wat kinderen kunnen maar wat ze nog niet kunnen. Kleuters die te vroeg doorgaan blijven in volgende klassen zitten of moeten extra begeleid worden.
Ik vind een aantal stellingen in het artikel wat kort door de bocht, maar je wil een punt maken, en met dat punt ben ik het roerend eens. Ik kan me voorstellen dat hoe meer aandacht en artikelen van dit soort gepubliceerd worden en Facebook rondgaan, hoe meer bewustzijn er bij ouders ontstaat. En wie weet heeft dat samen met de leerkrachten meer effect.
In de jaren 60 en 70 mochten de kinderen nog spelend leren. Ze kregen gerichte lesjes voor voorbereidend lezen en rekenen, met blokken, mozaïk en andere materialen, die altijd in kleine groepjes werden gegeven, terwijl de rest ‘vrije arbeid naar keuze’ had. Het werd genoteerd wat het kind gedaan had, zodat het niet altijd in de poppen- of bouwhoek zat. Omdat kinderen niet meer spelend leren op de huidige kleuterschool en veel te vroeg en te veel getoetst worden kunnen ze op latere leeftijd niet goed rekenen en taal. Dat begint bij de kleuterschool. Vroeger werden kleuterleidsters al niet voor vol aangezien, maar dit onderwijs is de basis voor het latere leren. Is de basis niet goed, komt de rest ook niet goed. Nu worden Kleuterleidster wel gelijk beloond als leerkrachten. Hetzelfde zou voor lager en middelbaar onderwijs gelden. Leerkracht basisonderwijs is weer heel belangrijk voor het verdere welzijn van de leerling in het vervolg onderwijs, dus die beloning moet ook minstens gelijk zijn. Om nog maar te zwijgen over het speciaal onderwijs, dat ze nu er maar even bij moeten doen met zorgleerlingen. In het speciaal onderwijs had je 10 kinderen in een klas met een leerkracht en een klasse assistent. Die assistent zou er nu ook bij moeten als je 1 of meer zorgleerlingen hebt.
Ik was kleuterleidster van 1963 tot 1972. Heb daarna volledige bevoegdheid gehaald en toen 10 jaar als peuterleidster gewerkt omdat je nog niet in deeltijd kon werken. In 1986 educatieve vorming aan slechtziende en blinde volwassenen met een beperking gegeven. In de jaren 90 diploma lerares machineschrijven en tekstverwerken gehaald en les gegeven op VMBO voor slechtziende en blinde kinderen. Daarbij kwam mijn opleiding voor kleuterleidster, les geven aan kleine groepjes en individuele aanpak. Zoeken naar de mogelijkheden die er zijn bij een leerling om het op een andere manier aan te bieden, zodat ze het wel begrijpen goed van pas.
Ik werk gelukkig op een sbo school en daar sluit groep 3 aan op de ontwikkeling van de kleuter…ooit zei iemand tegen mij ” het is toch te gek dat ze opeens in de zomervakantie geleerd moeten hebben om op een stoeltje te blijven zitten” Daar ben ik het helemaal mee eens, alsof 2weken op de camping in Frankrijk het kind opeens totaal veranderd…mijn idee is geen zittenblijvers maar groep 3 op een andere manier organiseren.